Shkencëtarët kanë zbuluar një sasi befasuese të një versioni të rrallë të heliumit, të quajtur helium-3, në shkëmbinjtë vullkanikë në ishullin Baffin të Kanadasë, duke i dhënë mbështetje teorisë se gazi po rrjedh nga bërthama e Tokës – dhe ka qenë aty për mijëvjeçarë. Ekipi hulumtues gjithashtu zbuloi helium-4 brenda shkëmbinjve.

Ndërsa helium-4 është i zakonshëm në Tokë, helium-3 gjendet më lehtë diku tjetër në kozmos. Kjo është arsyeja pse shkencëtarët u befasuan kur zbuluan një sasi më të madhe të elementit sesa ishte raportuar më parë nga shkëmbinjtë në ishullin Baffin.

“Në nivelin më themelor, ka pak 3He (helium-3) në univers krahasuar me 4He (helium-4),” tha autori kryesor i studimit Forrest Horton, shkencëtar i asociuar në departamentin e gjeologjisë dhe gjeofizikës në Institutin Oqeanografik Woods Hole, për revistën shkencore “Nature”.

“Helium 3 është i rrallë në Tokë sepse nuk është prodhuar apo shtuar në planet në sasi të konsiderueshme dhe ka humbur në hapësirë”, shtoi Horton. “Ndërsa pjesa shkëmbore e Tokës trazohet dhe konveksohet si uji i nxehtë mbi një sobë, materiali ngjitet, ftohet dhe fundoset. Gjatë fazës së ftohjes, heliumi humbet në atmosferë dhe më pas në hapësirë.

Zbulimi i elementeve që rrjedhin nga bërthama e Tokës mund t’i ndihmojë shkencëtarët të zbulojnë njohuritë se si planeti ynë u formua dhe evoluoi me kalimin e kohës, dhe gjetjet e reja ofrojnë prova për të forcuar një hipotezë ekzistuese se si u krijua planeti ynë.

Ishulli Baffin, i vendosur në territorin e Nunavut, është ishulli më i madh në Kanada. Është gjithashtu ishulli i pestë më i madh në botë. Një raport i lartë i helium-3 me helium-4 u zbulua për herë të parë në shkëmbinjtë vullkanikë të ishullit Baffin nga Solveigh Lass-Evans si pjesë e studimeve të saj të doktoraturës nën mbikëqyrjen e shkencëtarit të Universitetit të Edinburgut Finlay Stuart. Gjetjet e tyre u botuan në Nature në 2003 .

Përbërja e një planeti është një reflektim i elementeve që e formuan atë, dhe kërkimet e mëparshme zbuluan se sasitë e gjurmëve të helium-3 që rrjedhin nga bërthama e Tokës mbështesin teorinë popullore se planeti ynë e ka origjinën në një mjegullnajë diellore – një re gazi dhe pluhuri që me gjasë u shemb për shkak të valës së goditjes së një supernova aty pranë – e cila përmbante elementin.

Horton dhe kolegët e tij e bënë një hap më tej kur kryen kërkime në ishullin Baffin në vitin 2018 , duke studiuar llavën që shpërtheu miliona vjet më parë kur Grenlanda dhe Amerika e Veriut u ndanë, duke hapur rrugën për një shtrat të ri deti. Ata donin të hetonin shkëmbinjtë që mund të përmbajnë njohuri në lidhje me përmbajtjen e mbyllur brenda bërthamës dhe mantelit të Tokës, shtresa kryesisht e ngurtë e brendësisë së Tokës që ndodhet nën sipërfaqen e saj.