Që nga kohërat e lashta, rozmarina është shoqëruar me kujtesën, siç thotë Ofelia te Hamleti i Shekspirit: “Ekziston rozmarina, që është për kujtesën”.

Sot, shkenca duket se e konfirmon këtë lidhje, duke u përqendruar në një përbërës të veçantë bioaktiv në bimë, acidin karnozik. Hulumtimet e fundit, të botuara në Antioxidants, shqyrtojnë rolin e përbërësit në trajtimin e sëmundjes së Alzheimerit.

Çfarë është acidi karnozik dhe cilat janë vetitë e tij terapeutike?

Acidi karnozik është një përbërës i fuqishëm antioksidues dhe anti-inflamator që aktivizon mekanizmat mbrojtës të trupit. Edhe pse natyra e paqëndrueshme e acidit karnozik të pastër e bën të vështirë përdorimin e tij si produkt farmaceutik, shkencëtarët në Scripps Research kanë zhvilluar një formë të qëndrueshme të tij, të njohur si diAcCA. Ky përbërës metabolizohet në zorrë, duke u shndërruar në acid karnozik, përpara se të absorbohet në qarkullimin e gjakut.

Në studimet eksperimentale te minjtë me sëmundjen e Alzheimerit, administrimi i diAcCA lejoi që të arriheshin nivele terapeutikisht të mjaftueshme të acidit karnozik në tru, duke rezultuar në përmirësimin e kujtesës dhe rritjen e dendësisë sinaptike. Meqenëse humbja e lidhjeve neuronale është e lidhur ngushtë me përparimin e sëmundjes, kjo qasje mund të ngadalësojë ose edhe të përmbysë rënien njohëse. Analiza e mostrave të indeve të trurit zbuloi se diAcCA uli ndjeshëm inflamacionin e trurit. Një tipar i dukshëm i përbërjes është aktivizimi i saj selektiv në zonat e prekura, ku inflamacioni shkakton veprimin e saj. Kjo veçori kufizon efektet anësore të mundshme dhe rrit sigurinë e përbërjes, e cila është tashmë në listën e Administratës Amerikane të Ushqimit dhe Barnave (FDA) “të konsideruara përgjithësisht të sigurta” (GRAS), duke lehtësuar kalimin në provat klinike.

“Duke luftuar inflamacionin dhe stresin oksidativ përmes diAcCA-së, ne ishim në gjendje të rrisnim numrin e sinapseve në tru”, thotë Dr. Stuart Lipton, MD, Ph.D., autor kryesor i studimit, një profesor asistent i Step Family Foundation në Scripps Research dhe një neurolog klinik në La Jolla, Kaliforni. Ekipi i hulumtimit, pasi hetoi variante të ndryshme të acidit karnozik, vendosi për diAcCA si përbërësin kandidat më premtues për shkak të stabilitetit dhe biodisponueshmërisë së lartë të tij. Përbërësi iu administrua minjve për tre muaj , me teste që konfirmuan përmirësime në kujtesë dhe të mësuarit hapësinor , ndërsa mostrat e trurit të tyre treguan një rritje të sinapseve.

“Testet e kujtesës që kryem treguan një përmirësim të qartë. diAcCA jo vetëm që ndaloi rënien njohëse, por në thelb e riktheu funksionin e kujtesës në nivele normale”, thotë Dr. Lipton. Në të njëjtën kohë, substanca u tolerua mirë nga trupi, pa shkaktuar efekte anësore. Në studimet e toksicitetit, u tregua se madje qetësonte inflamacionin në ezofag dhe stomak, pasi shndërrohej në acid karnozik.

Për më tepër, thithja e acidit karnozik nga diAcCA ishte rreth 20% më e lartë sesa kur merrej molekula e pastër, duke e bërë atë më efektiv. “Meqenëse acidi karnozik është i ndjeshëm ndaj oksidimit, diAcCA lejon që një sasi më e madhe të lirohet në gjak”, shpjegon Dr. Lipton. Shkencëtarët besojnë se diAcCA mund të përdoret si një plotësues i trajtimeve ekzistuese të sëmundjes së Alzheimerit, duke zvogëluar efektet anësore të antitrupave amiloide, siç janë edema cerebrale ose gjakderdhja. Në të njëjtën kohë, efekti i saj anti-inflamator hap mundësinë e përdorimit në sëmundje të tjera që lidhen me inflamacionin, siç është diabeti i tipit 2, sëmundjet kardiovaskulare dhe çrregullimet neurodegjenerative, siç është sëmundja e Parkinsonit.

Hulumtimi mbi acidin karnozik hap rrugë të reja në luftën kundër sëmundjeve neurodegjenerative, duke e afruar shkencën me trajtime efektive për sëmundjen e Alzheimerit dhe sëmundje të tjera të lidhura me të. Provat klinike do të jenë hapi tjetër për të konfirmuar efektivitetin e kësaj qasje premtuese.