Borxhi i jashtëm i Shqipërisë arrin në 10 miliardë euro, ekspertët: Nevojitet transparencë dhe menaxhim i kujdesshëm i kursit të këmbimit

Borxhi i jashtëm i Shqipërisë ka arritur në 10.1 miliardë euro, duke u zgjeruar me 139 milionë euro në fund të vitit 2024, sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë. Pavarësisht rritjes, ekspertët e ekonomisë e shohin situatën me optimizëm, duke vënë theksin te menaxhimi i mirë i borxhit dhe ndikimi i kursit të këmbimit.

Ndikimi i kursit të këmbimit në borxhin e jashtëm

Ekspertët theksojnë se forcimi i lekut ndaj euros ka ndikuar në uljen e përqindjes së borxhit të jashtëm ndaj PBB-së, duke e çuar atë në 41.5% në fund të 2024-ës. Me rreth 71% të borxhit të jashtëm të mbajtur në euro, luhatjet e kursit të këmbimit kanë ndikuar ndjeshëm në këtë tregues.

“Në rastet kur ulet kostoja e borxhit të jashtëm, qeveritë priren të jenë më dorëlëshuara në shpenzime, por kur kostoja rritet nga luhatjet e monedhave, pasojat janë të rënda për ekonominë,” thotë eksperti i ekonomisë Arben Malaj. Ai thekson se rënia e borxhit në raport me PBB-në nuk është rezultat i menaxhimit financiar, por i zhvlerësimit të euros.

Ndërkohë, eksperti bankar Artur Ribaj thekson se përmirësimi i vlerësimit të Shqipërisë nga Standard & Poor’s dhe institucionet ndërkombëtare ka ndikuar pozitivisht në uljen e kostos së borxhit.

Nevoja për transparencë dhe zbulimin e borxheve të fshehta

Ekspertët sugjerojnë që Shqipëria duhet të kryejë një vlerësim të plotë të borxhit të saj, duke përfshirë edhe borxhet e mundshme të fshehura të kompanive shtetërore apo detyrimet e papaguara.

“Në vitin 2013, një vlerësim i tillë zbuloi borxhe të fshehura të kompanive me kapital shtetëror dhe detyrime të papaguara nga buxheti i shtetit. Një ushtrim i ngjashëm mund të ndihmojë në parandalimin e surprizave financiare,” thekson Ribaj.

Sipas Bankës së Shqipërisë, rreth 46% e borxhit të jashtëm të vendit zotërohet nga qeveria, ndërsa pjesa tjetër është e shpërndarë midis sektorëve privatë, bankave të nivelit të dytë dhe Bankës Qendrore.

Pavarësisht trendit pozitiv në menaxhimin e borxhit, ekspertët theksojnë se është thelbësore të ruhet stabiliteti financiar, të shmangen shpenzimet e tepërta dhe të sigurohet një rritje e qëndrueshme ekonomike për të garantuar një raport të shëndetshëm të borxhit ndaj ekonomisë.