Deti Kaspik, i njohur si trupi më i madh i mbyllur ujor në botë, po përballet me një tkurrje alarmante për shkak të ndryshimeve klimatike. Një studim i publikuar në revistën Communications Earth & Environment paralajmëron se nëse temperaturat globale rriten me 2°C, niveli i ujit mund të bjerë me 5 deri në 10 metra. Nëse ngrohja kalon këtë prag, deri në vitin 2100 deti mund të tkurret me gati 21 metra, duke tharë mbi 110,000 km² – më shumë se sipërfaqja e Islandës.
Arsyet kryesore janë zvogëlimi i prurjeve nga lumenjtë dhe rritja e avullimit. Pasojat janë të rënda: ekosisteme të tëra mund të shkatërrohen dhe deri në 94% e zonave të mbrojtura detare mund të zhduken. Kafshë si foka kaspike dhe shpendë shtegtarë janë në rrezik të madh, ndërsa gjashtë lloje të rrezikuara të blinit përballen me zhdukje.
Tkurrja e detit pritet të prekë rëndë edhe ekonominë. Kufizuar nga pesë shtete – Azerbajxhani, Irani, Kazakistani, Rusia dhe Turkmenistani – rënia e nivelit të ujit mund të ndërpresë rrugë tregtare, të pamundësojë ankorimin e anijeve dhe të dëmtojë bujqësinë për shkak të reduktimit të reshjeve. Rreziku i lëshimit të pluhurit toksik nga shtrati i tharë është gjithashtu i madh, siç ndodhi dikur me Detin Aral.
Megjithatë, ekspertët thonë se ende ka kohë për veprim. Zgjidhjet përfshijnë monitorimin e biodiversitetit, forcimin e infrastrukturës bregdetare, ligje mbrojtëse dhe uljen e emetimeve të gazeve serrë. Edhe pse një pjesë e humbjes është tashmë e pashmangshme, veprimi i menjëhershëm mund të ndihmojë në mbrojtjen e natyrës dhe komuniteteve që varen nga ky ekosistem i rëndësishëm.
