Nga Enkel Demi
Mendoja se pata lexuar pothuaj gjithçka nga Faik Konica, por duket ai është pus më i thellë se unë e mendoj. Gjatë lundrimit në rrjet zbulova se Konica e kishte shpjeguar fort bukur Festën e Verës këtu e gati një shekull më parë.
“Është dita në të cilën stërgjyshërit t’anë, kur s’kish lindur edhè krishtërimi, kremtojin bashkë me Romanët dhe me Grekët e Vjetër, perëndit’ e luleve, të shelgjeve, të krojeve.”
Pas gati një shekulli, pasardhësit e stërgjyshërve ju lëshuan shëtitoreve të kryeqytetit dhe Elbasanit, konsumuan në sasi industriale ballokumen industriale, hëngrën, pinë, por nuk e vranë mendjen se kanë dalë jashtë kuptimit të kësaj feste krejt qytetëse, e cila nuk kishte përse të bëhej kombëtare. Këtë dhuratë e kemi nga Fatos Nano, i cili nuk e di pse u dha kaq shumë pas kësaj hareje pranverore, kur ndërrohet gjaku, dhe vendosi gati dhunshëm ta sillte në Tiranë. Festa e verës në kryeqytet rri ngushtë, si puna e këpucëve disa numra më të vegjël, që ta bëjnë thembrën copë. Nuk ka kurrfarë tradite në Tiranë, nëse nuk fusim në hesap Ederlezin e romëve. Ka festa të ngjashme gjetkë, por jo tjetërkund në Shqipërinë e Mesme. Në Nartë të Vlorës organizoheshin karnavale, kurse në Dibër ndizen zjarret që largojnë dimrin. Është Shën Mëria e Kukësit dhe e Malësisë së Gjakovës. Janë pak a shumë të njëjtat rite, ku njeriu adhuron natyrën, lulet e para që lajmërojnë se ngrica, dëbora, ftohma e dimrit po shkon.
Megjithatë, politikanët e Shqipërisë mendojnë se njerëzit e kanë për zemër të festojnë disa herë në vit, ndaj u duhen krijuar kushtet. Veç Kshnellave, Bajramit, Vitit të Ri, ka hyrë në zakonet e pushtetit kjo ditë e pakuptimtë për Tiranën, për qytetet e tjera, veç Elbasanit. A nuk do ishte bukur t’jua linim vetëm atyre dhe, ashtu si kemi bërë ngahera, nëse do na pëlqente, të shkonim ndonjëherë atje me bujt në datën 13 mars që ta gdhinim 14-ën, të merrnim lëndinat, të mblidhnim zymbylin dhe karakaftet, në drekë të shtroheshim në fushën ku gjelbërimi i gëzohet diellit, e më pas gjithkush në punë të tij nën tingujt e këngëve të Isuf Myzyrit.
Kjo farë magjie u tret me vendim qeverie. Tani Dita e Verës nuk ka dallim nga 29 nëntori i Natës së Bardhë, nga 1 maji i punëtorëve, nga 8 marsi i grave dhe e diela pa makina. Njësoj, njerëz tufa-tufa që marrin rrugët me rroça-poça me vete dhe hanë, shumë hanë dhe shumë blejnë. Të shkoje këto ditë në një nga shitoret më të mëdha të Tiranës duhet të mbaje një rradhë kilometrike, sepse, si për Vitin e Ri, njerëzit u turrën të blejnë oriz, vaj e sheqer. Duket sikur jemi jo pasardhësit e stërgjyshëve që përmend Konica, por pasardhës të llupësit Balouni të Shvejkut.
