Nga Elvira Dones

Për të mos ta nisur me togfjalëshin, I dashur filan, ngaqë nuk të kam parë kurrë, e nuk besoj se do takohemi ndonjëherë. Nuk më njeh as ti. Kështu që s'di si të të drejtohem. Madje s'po të drejtohem ty, por ajrit që sot në Tiranë të merr frymën. Po hedh ca fjalë – në këtë hapësirë që na është vënë në dispozicion falas, ku çdo i mençur a budalla hedh copa urtësie a vaniteti, a dyshimi, a angazhimi, a përhumbjeje, a rrugaçërie. Ti s'ke për të më lexuar e unë të shkruaj kot, pasi nuk mundem të ndryshoj asgjë.

(Dhe këtu më futet pykë ndjesia e pafuqisë së fjalëve, në të cilat kam besuar, por jo më. Ka ca kohë që nuk besoj më në fuqinë e fjalëve, dhe kjo më dhemb por s'kam ç't'i bëj, më është ulur këmbëkryq në stomak. Ndoshta e ka fajin ky zheg Tirane i mbushur cip me zbrazëti të egër.) Por pashë lotët e nënës tënde, dje. I shkonin tëpjetë fytyrës së rrudhur prej mundit; lotë të heshtur nga ata që dërrmojnë gurin. Ndoshta ka qenë e bukur njëherë: atëhere kur ti linde; kur ajo kishte moshën që ke ti sot; kur jeta ende s'e kish tradhtuar kështu.

Dje nëna jote qante, pa nxjerrë zë. Qante e kruante shkallët e një pallati në qendër të Tiranës, i pastronte me zellin e detyruar të skllavit. Por është një skllave që buzëqesh, nëna jote; s'ka pikë idhnimi në të, s'është kurrë agresive tek i kalon në krah. Kur i thua, Më fal se ta bëra pis (në të vërtetë pak njerëz ia thonë) të gjegjet, Mos ki merak, kalo, kalo, se e laj prapë. Nëna jote dje nuk buzëqeshi dot ndonëse u mundua. Nuk është e vetmja grua që vajton në Shqipëri, as i vetmi prind, as i vetmi shqiptar.

E siç ndoshta e ke kuptuar ndërkohë atje larg ku ike, e jotja nuk është e vetmja nënë që vajton në këtë të bekuar tokë të njerëzve. Por unë nënën tënde shoh, heraherës, historinë e jetës suaj të shkuar shtrembër njoh, e dhimbjet janë selektive, si shumë gjëra të tjera. Vendosim të vuajmë për atë që ndjejmë më pranë. U bënë tre muaj që ke lënë Shqipërinë drejt Suedisë. Shtëpia pa pllaka dyshemeje në Sauk të erdhi në majë të hundës, fasulet katër herë në javë po ashtu. Puna prej pastrueseje e nënës në një hotel luksi të Tiranës e në tre shtëpi zengjinësh, sillte aq para sa mund të sjellë puna e skllavit.

Vëllezërit më të vegjël ishin një peshë që nuk doje të mbartje. Babai ndërkohë ka krijuar një tjetër rrenë lumturie me një grua më të re. Nuk ka mend për ju, e as para, e as leje nga gruaja e re që t'ju ndihmojë. Ju ekzistoni për nënën tuaj e për askënd tjetër. Kështu që ti ike, me lekët e fundit të nënës e me borxhin që i hodhe vetes përsipër për t'u kuturisur drejt botës. Të shkoi ndër mend, tek ikje, sa shkallë godinash e banja pasanikësh harbutë të këtij vendi të dalë nga fiqiri, lajnë ato duar për ato euro?

Është trupvogël nëna jote, një grusht njeriu. Ti je i gjatë? S'të kam parë asnjëherë. Nuk ke fytyrë, je njëri nga dhjetramijërat shqiptarë azilantë drej Gjermanisë, Suedisë e vendeve të tjera. Në ato qendra mbushur me ëndrra të thyera e shpresa të pamundura, me ikje nga zonat e luftrave që po djegin zorrët e botës, ti çfarë mendon vallë? Netëve, në shtratin e pastër, pasi ke ngrënë ushqimin e mensës e të tjerët ndoshta flenë, çfarë mendon? Ndërkohë ke mësuar se bota është në luftë, por janë luftra të largëta ato për ty – ti çfarë mendon? Para tre ditësh të dhanë fletën e kthimit për Shqipëri.

“Aty nuk vi, ma”, i the nënës, “edhe sikur ta di t'i bije botës rrotull, unë aty nuk kthehem.” Në Kanada, do të shkosh. Ke një shok që ka një xhaxha, që njeh dikë, që ka ca lidhje të tjera me ca tipa që do t'ju ndihmojnë të hipni në një anije e ta provoni nga e para: në një ishull në Kanada këtë herë.  Në cilin ishull? Kanadaja ka shumë syresh. Me çfarë parash? Ky është misteri pa mister pasi praktika është e njëjtë: një raket trafikantësh do të ta marrë frymën duke të zhytur në një tjetër borxh, duke të kthyer në një skllav pa afat, nëse mbetesh gjallë.

Mes Uppsalës e Kanadasë shtrihet një oqean, quhet Atlantik, avionit i duhen rreth tetë orë ta përshkojë, nga qielli. Cila stivë anijeje mallrash do të ta marrë frymën për javë të tëra me një krothë bukë e pak ujë? Po ti nuk kthehesh. Sikur qielli me tokën të piqet, t'i nuk kthehesh. Asgjë e mirë nuk ndodh këtejpari. Refuzon të kthehesh këtu ku të pret asgjëja, veç lotëve të kësaj gruaje, që lajnë bashkë me ujin këto shkallë. Për këtë të shkrova. Për lotët e nënës tënde.

Marrë nga gazeta ‘Shekulli’, 18 korrik 2015