Nga Thanas Mustaqi

DURRËS, 10 tetor 2013 – Drejtori i sapoemëruar i Autoritetit Portual Durrës sha, Selim Belortaja ka zhvilluar më 10 tetor 2013, paradite, takimin e parë me stafin drejtues (shih foton), njoftoi zëdhënësja Vilma Hoxha. Duke folur në emër të ministrit të Transportit dhe Infrastrukturës, sekretari i përgjithshëm i kësaj ministrie Eduard Seitaj tha se drejtori Belortaja është një nga ekspertët më të mirë të ekonomisë në vend. Ai ka një përvojë të vyer si pedagog, si drejtues dhe si diplomat, – vlerësoi Seitaj, duke falënderuar njëkohësisht punonjësit e portit për gjithçka të mirë kanë realizuar gjatë këtyre viteve. Drejtori i sapoemëruar falënderoi të pranishmit dhe më pas filloi takimet e drejtpërdrejta me drejtuesit e sektorëve. Në takim mori pjesë edhe kryetari i këshillit drejtues të APD-së, Gentian Beqiri.

Deklarata e Selim Belortasë:

“Të drejtosh portin nr. 1 të Shqipërisë është një sfidë e shumëfishtë, jo vetëm për rëndësinë ekonomike, por edhe vlerat e tij si portë hyrëse e kulturave dhe historisë në qindra vjet. Ligjshmëria, eficenca dhe konkurrueshmëria do të jenë tri sfidat kryesore gjatë punës së tij. Porti mund të quhet një kompleks ligjesh. Ai është një ndërmarrje gjigante dhe ka probleme të ndërlikuara ligjore, që duhen zgjidhur. Treguesit e eficencës portuale duhet të shkëlqejnë dhe kjo arrihet duke i ndarë mirë punët dhe përgjegjësitë. Sfida e tretë është konkurrueshmëria në rajon. Kjo kompani duhet të dallohet për konkurrencën me portet e tjerë”.

Analizë

Tri sfidat, që i paraqiti vetes drejtori ekzekutiv i kompanisë publike APD sha Dr. Selim Belortaja, janë korrekte për formimin e tij si ekonomist me emër. Por ka një lloj tautologjie midis “eficencës” dhe “konkurrueshmërisë” (nëse do të jesh konkurrues, duhet të kesh frytshmëri (efikasitet) dhe anasjelltas). Interesant është thënia se kjo ndërmarrje “ka probleme të ndërlikuara ligjore, që duhen zgjidhur”. Ky deklarim është në kundërshtim me kortezinë e rastit që shprehu sekretari i përgjithshëm i Ministrisë së Transportit dhe Infrastrukturës Eduard Seitaj, ndaj “punonjësve të portit për gjithçka të mirë kanë realizuar gjatë këtyre viteve”.

VETVETJA

Sfida e vërtetë e Belortasë është vetvetja. Kur ka qenë këshilltar ekonomik i Kryeministrit socialist të Shqipërisë Ilir Meta, në nëntor 1999-maj 2002, ka neglizhuar rekomandimet amerikane për kalatën lindore, ku duhej ndërtuar terminali i kontejnerëve, që ka vazhduar dhe vazhdon të përdoret nga mafia e kromit. Kurse terminali aktual i kontejnerëve (shih foton), koncesion i Kurum-it, ishte parashikuar vetëm si “starting up” (fillestar).

KALATA LINDORE

Në kalatën lindore (apo terminalin lindor) ka probleme me koncesionin e ashtuquajtur “gjerman”. Po ashtu këtu është bërë thellim me elektrovinç portual dhe sedimentet e infektuara me krom janë hedhur në sheshin e kalatës. Kjo kalatë tregtare synohet të kthehet në një mini-kantier për copëtimin e anijeve Lezha, batipalit, rimorkiatorit, mjete lundruese shqiptare, si dhe të luftanijes malazeze Split dhe rimorkiatorit po malazez Boka Sky. Shto këtu faktin se në kalatën lindore ka tragete (shih foton) apo anije të bllokuara që duhen hequr pasi ngushtojnë sipërfaqet e këtij porti aq të vogël për efikasitet dhe konkurrueshmëri. Më e keqja është se mini-kantieri i skrapit do të jetë rrezik kontaminimi për plazhin dhe ujërat e portit (mbetjet e vajrave, azbesti, materialet mbetëse radioaktive të ish-luftanijes, që malazezët e “hoqën qafe” për shkak të ndikimit në mjedisin e tyre detar).

THELLIMI I KANALIT HYRËS

Një sfidë më vete përbën thellimi i kanalit hyrës, marrëveshjet e dyshimta të paraardhësit të tij për të përdorimin e likuiditetit për kolateral në kundërshtim me Ligjin për APD-në dhe udhëzimet e Bankës Botërore. Janë paguar dhe 400 mijë dollarë për projektin e thellimit me një kompani të huaj, e cila ka kopjuar kompaninë amerikane Wilbur Smith Associates Private Limited që e bëri më përpara projektin. Belortasë do t’i duhet të hetojë humbjen e gjyqit me kompaninë daneze të thellimit të kanalit të hyrjes për veprime amatore të ish-avokatit të shtetit, deputetit aktual të PD-së Durrës Eduard Halimi dhe paraardhësit të drejtorit aktual.

SPECIALISTËT DHE NJË NGA “GOMARLLËQET”

Belortaja i duhet të shikojë “reformën” Ndreu, që rezultoi me heqjen e specialistëve të portit dhe konsulentëve të Bankës Botërore e kompanive amerikane të financuara nga TDA (Trade and Development Agency – Agjencia qeveritare e SHBA për Tregti dhe Zhvillim). Për shembull, një nga “gomarllëqet” e Ndreut, siç shprehet një specialist portesh, i angazhuar nga kompanitë e huaja, është thellimi dhe ndryshimi i konfiguracionit në kalatat 1 dhe 2, gjë që do të vështirësonte manovrimet e anijeve dhe trageteve në pjesën qendrore të akuatoriumit. Ndërkaq, parë me syrin e eficencës, muret e shumta që janë ndërtuar përreth terminaleve, zvogëlojnë sipërfaqen depozituese të portit, që vet është i vogël. Për më tepër, këto mure nuk janë në praktikën botërore të porteve. E ashtuquajtura siguri që kërkojnë koncensionarët, bëhet nga forca e sigurisë portale dhe kamerat. Dyshohet se “pronarët” synojnë të fshehin veprime të paligjshme.  

JETËGJATËSIA E DREJTORLLËKUT

Sfidë jo e pakët është marrëdhënia institucionale me Administratën Detare, kapitanerinë, kufirin, doganën etj., pasi “të çarat” shfrytëzohen nga klane biznesi apo persona të inkriminuar në trafiqe. Në port qëndron gjatë ai drejtor që është injorant apo bën rolin e budallait dhe shkel me guxim ligjet. I rekomandojmë Belortasë të verifikojë jetëgjatësinë e drejtorëve të mëparshëm dhe të shohë se kush ka qëndruar 4 vjet dhe kush 8 vjet. Në fund të fundit, në mënyrë që t’i meritojë vlerësimet si Doktor në makro, Belortasë i mbetet të shkëlqejë në mikro (corporate governance), duke i kombinuar të dyja. Parë në këtë aspekt, Belortaja duhet të bëjë dhe transparencën e koncesioneve të tre terminaleve (90 për qind e portit landlord!) atij lindor, atij të kontejnerëve dhe atij të trageteve. Thjesht, përfituesit janë të huaj, ligjërisht. Por shqiptarë, faktikisht.      

 

/agjencia e lajmeve “Dyrrah”/