Për shkak të sfidave të ngjashme me gazetarinë etike në vendet e Evropës Qendrore, Lindore dhe Juglindore, këshillat e medias do të duhet të bashkojnë forcat për të përshtatur praktikat e vendosura në mënyrë që të ndërtojnë modelin e tyre të qëndrueshëm të vetërregullimit të medias të zbatueshëm në rajon.

Ky është përfundimi i një seminari të mbajtur në datat 25-26 maj 2023 në Budapest dhe i webinarit vijues më 28 qershor të organizuar nga Forumi i Redaktorëve të Hungarisë si pjesë e projektit të financuar nga BE “Këshillat e Medias në Epokën Dixhitale” ( MCDA).

Përfaqësues të këshillave të medias, organizatave profesionale dhe iniciativave të reja që punojnë për gazetarinë etike nga 11 vende të Evropës Qendrore, Lindore dhe Juglindore u takuan për të shkëmbyer informacione rreth përvojave të fundit me vetërregullimin e medias, duke u fokusuar në sfidat kryesore të këshillave vetërregullues dhe organizatave të gazetarëve që përballen në rajon. Ata diskutuan zhvillimet dhe veçoritë e punës së bërë nga organet tashmë funksionuese vetë-rregulluese të mediave, kryesisht me bazë në Evropën Perëndimore, dhe eksploruan mundësitë në vendet pa këshilla shtypi ende.

U përfaqësuan këto vende: Shqipëria, Austria, Kroacia, Republika Çeke, Gjeorgjia, Hungaria, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Polonia dhe Sllovenia. Këshilli i shtypit i Belgjikës u përfaqësua gjithashtu me qëllim të shkëmbimit të përvojave dhe shembujve të mirë të vetërregullimit të medias, bazuar në një anketë krahasuese të këshillave të shtypit që ky këshill kreu në vitet 2019-2022.

“Pa mundësi financimi bazë, nuk mund të sigurohet qëndrueshmëria financiare e këshillave të shtypit në rajon,” tha Balázs Weyer, kreu i Forumit Hungarez të Redaktorëve, duke nënvizuar një nga përfundimet kryesore të diskutimeve.

Pjesëmarrësit arritën në përfundimin se këshillat e medias dhe llojet e tjera të organizatave vetërregulluese të medias në rajon kërkojnë një qasje të përshtatur për sa i përket qëndrueshmërisë financiare, duke marrë parasysh disa tipare të përbashkëta të ekosistemit mediatik të këtyre vendeve dhe ndërgjegjësimin në rritje për vetërregullimin.

Çështjet e zakonshme, që ndodhin në shkallë të ndryshme në të gjithë rajonin, përfshijnë:

  • 1.Presioni në rritje politik dhe ekonomik dhe kontrolli i medias;
  • 2.Përqendrimi i pronësisë së medias;
  • 3.Mungesa e transparencës së pronësisë së medias;
  • 4.Tregu i mediave reklamuese të marra peng;
  • 5.SLAPP dhe fushata shpifëse kundër gazetarëve;
  • 6.Mosnjohja ose mungesa e vetëdijes për etikën gazetareske;
  • 7.Vetërregullimi i medias i dobët ose joekzistues;
  • 8.Mungesa e fondeve bazë për organizatat vetërregulluese të medias.

Pjesëmarrësit gjithashtu ndanë praktika të mira vetërregulluese të medias dhe shembuj nga rajoni për të formuluar rekomandimet e mëposhtme për këshillat e shtypit, shoqatat e tyre kombëtare dhe ndërkombëtare, organizatat dhe organet e medias mediatike dhe institucionet përkatëse të BE-së.

Rekomandime për këshillat e shtypit të rajonit dhe më gjerë

  • *Hartimi i problemeve aktuale të vetërregullimit të medias në rajon për të shërbyer si bazë për të mbështetur aktivitetet, veprimet e mëtejshme dhe zhvillimet e ardhshme;
  • *Përditësoni/rivizitoni rregullisht (në çdo vit ose dy herë në vit) statusin e vetë-rregullimit të medias në rajon;
  • *Gjeni aktorë të mundshëm në vendet pa vetërregullim (për të rritur përfaqësimin dhe për të përfshirë të gjitha platformat);
  • *Identifikimi i skemave të reja të financimit pa hapur dyert e ndërhyrjeve politike;
  • *Konsultohuni për mundësitë e financimit me palët e interesuara lokale; lehtësimi i krijimit të fondeve shtetërore me garanci për transparencë dhe pavarësi (aty ku është e arsyeshme dhe e përshtatshme);
  • *Punoni se si AI mund të ndikojë në etikën e gazetarisë.

Rekomandim për organizatat mediatike dhe organet e medias në rajon

  • *Rritja e ndërgjegjësimit të mediave dhe qytetarëve për vetërregullimin dhe gazetarinë etike;
  • *Nxitja e diskutimit publik dhe mbështetja e trajnimeve mbi gazetarinë etike;
  • *Fushata për vetërregullimin në vendet pa këshilla të shtypit apo medias.

Rekomandime për BE-në

  • *Promovimi i vetërregullimit të medias në komunikimet publike;
  • *Krijoni skema të veçanta financimi për vetë-rregullimin e medias: fokusi duhet të jetë në financimin bazë në vend të projekteve;
  • *Sigurimi i financimit bazë për këshillat e medias për 3-5 vjet me kushte të qarta (në disa vende të rajonit mbështetja financiare nga qeveritë nuk është e pranueshme, në të njëjtën kohë, financimi i industrisë dhe institucional nuk është i mjaftueshëm për të mbështetur organet vetërregulluese të medias).