Publikohet hulumtimi më i madh deri më sot mbi efektet shëndetësore të udhëtimit në hapësirë. Ai zbulon ndërprerje në nivel qelizor dhe organik
Problemet shëndetësore që shihen tek astronautët profesionistë pas misioneve disamujore në orbitë, në fakt fillojnë të shfaqen pas vetëm tre ditësh, tregon studimi më i madh deri më tani i ndikimit të udhëtimit hapësinor në fiziologjinë njerëzore.
Hulumtimi përshkruan përgjigjet inflamatore në tru, ndryshimet në zemër, muskuj, veshka dhe sistemin imunitar, si dhe dëmtimin e mitokondrive, strukturat qelizore që prodhojnë energji kimike.
Megjithatë, shkencëtarët besojnë se udhëtimi afatshkurtër në hapësirë nuk është një kërcënim thelbësor për shëndetin e njeriut.
Studimi shqyrtoi të dhënat për 64 astronautët e Stacionit Ndërkombëtar Hapësinor (ISS) si dhe katër personat që morën pjesë në vitin 2021 në misionin tre-ditor Inspiration4, i pari “lundrim privat në orbitë”, i cili u bë në vitin 2021 në bordin e SpaceX.
Anija fluturoi në një lartësi prej rreth 590 kilometrash, shumë më e lartë se ISS, që do të thotë se pasagjerët ishin të ekspozuar ndaj niveleve më të larta të rrezatimit diellor dhe kozmik, i cili mund të dëmtojë ADN-në e njeriut.
Më shumë se 95 për qind e biomarkerëve që studimi monitoroi në misionin SpaceX u kthyen në nivele normale disa muaj pas kthimit, por disa anomali, si dëmtimi mitokondrial, nuk u larguan.
“Ne pamë disa prova të proteinave të lidhura me trurin që qarkullojnë në gjak pas misionit […] dhe mendojmë se ky është një tregues i stresit nën të cilin truri ndodhet,” tha Chris Mason, një profesor i fiziologjisë dhe biofizikës në Universitetin Cornell, duke folur për Reuters, citon noa.al.
Sipas matjeve, megjithatë aftësitë njohëse të katër pasagjerëve nuk janë prekur.
Inflamacioni i trurit, tha Mason, ka të ngjarë të ndodhë për shkak të ndërprerjes së barrierës gjak-tru, e cila izolon trurin nga qarkullimi i gjakut në pjesën tjetër të trupit.
Gjetjet e studimit të madh janë paraqitur në 11 botime të veçanta në revistën Nature dhe publikime të tjera shkencore.
Provimet e vazhdueshme
Katër pasagjerët e Inspiration4 – infermierja Haley Arsenault, inxhinieri aeronautik Chris Sebroski, gjeologu Sian Proctor dhe sipërmarrësi miliarder Jared Isaacman – u testuan para, gjatë dhe pas misionit.
Ata dhanë mostra gjaku dhe pështyme dhe iu nënshtruan një biopsie të lëkurës.
Efektet shëndetësore varen nga sa kohë kalon një person në hapësirë, vuri në dukje Afsin Behesti, një studiues në Institutin e Shkencës të Hapësirës Blu Marble në Seattle.
“Sa më e gjatë të jetë kohëzgjatja, aq më e madhe është rritja e rrezikut”, tha ai.
“Gjetjet e reja tregojnë se mikrograviteti dhe rrezatimi hapësinor ndikojnë në trup në mënyrë sistematike. Ato çojnë në mosfunksionime në nivel qelizor, të cilat prekin shumë organe si muskujt, veshkat, zemrën, lëkurën dhe sistemin nervor qendror”.
“Efekti sistemik i vërejtur në fluturimet në hapësirë është zbuluar se kontribuon në rritjen e dobësisë tek njerëzit. Dihet se hapësira përshpejton plakjen dhe shumë sëmundje. Ky studim identifikon rreziqet shëndetësore që mund të synohen për kundërmasa”, përfundoi Bahesti.
