Shqipëria është vendi i parë anëtar i NATO-s që ka kërkuar zbatimin e nenit 5 lidhur me sulmin kibernetik nga Irani, duke e konsideruar si një sulm që rrezikonte edhe sigurinë e anëtarëve të tjerë të Aleancës së Atlantikut.

Mediat e huaja kanë shkruar se Shqipëria është i pari vend anëtar i NATO-s që ka kërkuar debat lidhur me masat që duhen ndëmarrë mbi parandalimin e sulmeve kibernetike të këtij niveli.

Artikulli i plotë nga mediat e huaja:

Shqipëria u godit nga sulme kibernetike në fillim të këtij viti aq dobësuese sa qeveria mendoi të thirrej në një deklaratë të NATO-s që mund të kishte tërhequr të gjitha vendet anëtare në konfrontim me Iranin, tha kryeministri Edi Rama.

Do të ishte hera e parë që një shtet anëtar i NATO-s përdori një sulm kibernetik për të thirrur Nenin Pesë – i cili e trajton një sulm kundër një anëtari si një “sulm kundër të gjithëve”, që kërkon mbrojtje kolektive.

Në fund, Shqipëria vendosi të mos e ndërmerrte atë veprim në vend që të rrezikonte përshkallëzimin – dhe të antagonizonte aleatët e fuqishëm, tha Rama në një intervistë nga zyra e tij në kryeqytetin shqiptar. Rama nuk tha se sa seriozisht u konsiderua opsioni për të ndezur Nenin Pesë apo për sa kohë.

“Kam shumë respekt për miqtë dhe aleatët tanë për t’u thënë atyre se çfarë duhet të bëjnë”, tha Rama. “Ne jemi gjithmonë shumë të kujdesshëm që të jemi shumë të përulur në vlerësimet tona.”

Diskutimi brenda qeverisë shqiptare mbi nxitjen e Nenit 5 nënvizon debatin e vazhdueshëm nëse një sulm kibernetik do të jetë ndonjëherë mjaft serioz për të shkaktuar me të vërtetë një përgjigje të plotë të mbrojtjes kolektive të NATO-s – e cila mund të përfshijë hakmarrje kibernetike kundër vendit sulmues nga të gjithë anëtarët e NATO-s ose sanksione gjymtuese. Dispozita është vënë në veprim vetëm një herë, vetëm disa ditë pas sulmeve të 11 shtatorit në Shtetet e Bashkuara, dhe pasojat nuk janë përcaktuar plotësisht për një sulm kibernetik. Vendet anëtare të NATO-s duhet t’i vijnë në ndihmë kombit që thirret në Nenin 5, por secili vend anëtar mund të përcaktojë masën e përgjigjes së tyre.

Për Ramën, sulmi i korrikut – i cili e detyroi vendin të mbyllte faqet e internetit në të gjithë qeverinë që përdoreshin për gjithçka, nga pagesa e shërbimeve komunale deri te marrja e patentë shoferit – shkoi deri në linjë.

“Është si të bombardosh një vend,” tha Rama për sulmin kibernetik, i cili u atribuohej gjerësisht hakerëve iranianë. Nëntëdhjetë e pesë për qind e shërbimeve qeveritare të Shqipërisë ofrohen në internet, që do të thotë se operacionet e përditshme ndërpriten në zyrat qeveritare në të gjithë vendin, tha ai. Hakerët gjithashtu u përpoqën të fshinin të dhënat e ndjeshme të qeverisë, tha ai, por nuk ishin të suksesshëm.

Shqipëria ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me Iranin si kundërpërgjigje – që besohet se është hera e parë që një komb e ndërmerr këtë hap për shkak të një sulmi kibernetik. Por Rama vendosi të mos e çonte incidentin në NATO.

“Ishte e tepërt për ne të mendojmë dhe të arrijmë në vendimin se duhet t’i kërkojmë NATO-s të nxisë Nenin Pesë,” tha Rama.

Si hakmarrje e mundshme për ndërprerjen e marrëdhënieve, hakerat iranianë sulmuan sërish Shqipërinë në fillim të shtatorit, duke çaktivizuar disa sisteme të përdorura në përpunimin kufitar dhe doganor. Rama paralajmëroi se kombi i tij pret më shumë sulme nga Irani dhe po punon për të forcuar mbrojtjen kibernetike.

Linja rreth asaj se kur një sulm kibernetik mund të shkaktojë Nenin Pesë është e paqartë. Qendra e Ekselencës së Mbrojtjes Kibernetike Kooperativë e NATO-s e përshkroi aplikimin e saj në një sulm kibernetik si “një pozicion i paqartë por i qëndrueshëm i NATO-s”, ndërsa Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg tha në 2018 se niveli i sulmit kibernetik për të shkaktuar mbrojtjen kolektive “duhet të mbetet qëllimisht i paqartë. .”