Gjetja e virusit i ka dhënë një shtytje të madhe kërkimeve për shkatërrimin e tij, por që me sa duket deri tani kanë arritur vetëm ta ngadalësojnë, por pa mundur ta zhdukin në mënyrë përfundimtare. Sot, rreth këtij virusi dihet më shumë se për çdo virus tjetër, por në të njëjtën kohë edhe nuk po arrihet të mundet.

Viti 1987 ishte një fitore e përkohshme me daljen e ilaçit të parë që u prodhua kundër AIDS-it, ilaç i quajtur zidovudine (AZT). Në vitet '90, këtij virusi ju shtuan edhe disa ilaçe të tjerë. Problemi i vetëm dhe më i vështirë që haset është që sapo hidhet në treg një ilaç për ta kontrastuar virusi ndërron dhe kjo gjë e bën rezistent kundër ilaçit.

Mjeshtri i ndryshimeve

Ky fakt i ka mërzitur të gjithë dhe në tentativat e ndryshme për të nxjerrë një ilaç efikas. Duke modifikuar sipërfaqen e tij, virusi ka aftësi t’i shmanget sulmeve të sistemit imunitar dhe antitrupave. Për këtë arsye terapia antivirale mbetet e vetmja deri tani që mund të paraqesë një farë efikasiteti në terapinë e Aids-it. Vetëm se duhet ripërtërirë herë pas here.

Të gjithë ilaçet që ekzistojnë sot sulmojnë direkt ciklin riprodhues të virusit, që godet në mënyrë preferenciale qelizat T CD4+. Pas këtij sulmi membrana e virusit dhe ajo e qelizës bashkohen dhe në fund kemi integrimin e gjenomës virale në atë të qelizës. Fakti që gjenoma virale është e përbërë nga ARN-ja nuk paraqet nje problem për të duke qenë se në pakon gjenike të virusit ndodhet edhe një enzimë që quhet transkriptazi invers dhe që ka aftësi të kthejë ARN në ADN.

Nga kjo vjen edhe emri i enzimës. Kjo ADN futet në bërthamën qelizore dhe aty me anë të një enzime tjetër virale që quhet integrazi ajo integrohet në gjenomë. Në këtë pikë gjenoma virale njihet si pjesë e gjenomës qelizore dhe kështu që çdo traskriptim i asaj zone çon në formimin e mARN që do të shërbejë në citoplazëm për formimin e virioneve të rinj.

Pra virusi në këtë pikë përdor enzimat e qelizës për të replikuar veten. Pika e fundit është riaktivizimi i një enzime virale që është proteazi që pret në pikat kyçe këto traskripte në mënyrë që të formojë pjesët funksionale. Në këtë pikë virusi del nga qeliza dhe infekton të tjera qeliza, por po të të njëjtit lloj.

Ilaçet e sotme

Ilaçet e sotme sulmojnë direkt traskriptazin invers dhe proteazin e virusit. Bllokuesit e traskriptazit invers bllokojnë punën e kësaj enzime dhe në këtë mënyrë nuk kemi formim të virioneve të rinj. Në këtë grup bën pjesë edhe AZT dhe këto si princip aktiv kanë vendosjen e disa strukturave të ngjashme me nukleotidet e ADN dhe në këtë mënyrë kur enzima arrin këtë pikë false e ndal replikimin e vet.

Ndërsa ato të proteazit ndalin formimin e virioneve të rinj duke bërë të ngjashme zona ku normalisht kjo enzimë pret dhe në këtë mënyrë formohen edhe proteina të prishura. Por ndërkohë janë duke u kërkuar edhe mënyra të tjera se si të ndalet virusi si për shembull  në momentin e futjes në qelizë.

Normalisht virusi lidhet me një receptor që është proteina gp120 nga ana virale, kurse nga ana e qelizës është receptori CD4(CD është cluster of differentation) po ashtu ka edhe proteina të tjera që ndihmojnë në lidhjen e këtij virusi si psh CCR5 dhe CXCR4. Në këtë mënyrë virusi kalon kangjellat e para të qelizës dhe futet brenda me anë të një enzocitoze.

Hapjen e dyerve e bën një proteinë tjetër që është gp41. Kjo si pasojë e ndryshimit të formës të kësaj proteine, që kalon nga një formë e shtrirë në një formë harku duke tërhequr drejt vetes membranën dhe duke bërë të mundur dhe lehtësimin e hyrjes. Për këtë pikë është formuar një ilaç i ri i quajtur T-20 si sigël kurse me emër tjetër e gjeni me emrin enfuvirtide që para 2 vitesh mori edhe lejimin si ilaç.

Edhe ky nuk ishte ideali, megjithëse shumë menduan se ky do ishte nje ilaç kyç duke qene se gp41 ishte i rëndësishëm për futjen në qelizë. Pas pak kohësh u pa në sieron e pacientëve forma rezistente virale. Edhe ky mbeti që të jepej duke u integruar me ilaçe të tjerë që të jepte edhe më shumë efekt.

Atëherë u mendua të formohen molekula që të sulmojnë CD4 dhe u formua një molekulë e quajtur PRO452, por edhe për këtë ka një frikë nga shkencëtarët, sepse mendohet që do dalë edhe një formë rezistence edhe kundër këtij ilaçi. Që në fazat eksperimentale ka dalë që kjo molekulë është e padobishme kundrejt disa formave të HIV-it.

Si do të veprohet?

Janë propozuar dhe alternativa të tjera, si për shembull sulmimi i  koreceptorëve CCR5 dhe CXCR4. Kjo vjen si pasojë e konceptit që strukturat e organizmit tonë nuk ndryshojnë me shpejtësinë që ndryshon ajo e formave virale.

Duke bllokuar këto zona atëherë infeksioni do të jetë  më i vogël. Duke qenë se mungesa e këtyre receptorëve nuk ka ndonjë problem në trup atëherë bllokimi i tij me terapinë nuk duhet të sjellë efekte anësore. Janë provuar për momentin disa ilaçe që veprojnë mbi këto zona. Por dhe kjo lloj terapije nuk bllokon rezistencën që mund të haset.

Fare thjesht në këtë mënyrë mund të favorizohen variantet që kanë pika të tjera hyrjeje. Po kërkohen ndërkohë dhe ilaçe që të veprojnë mbi CXCR4, ku ndër to mund të përmendet AMD-3100, por që ka efekte anësore në zemër gjë që e heq edhe nga mundësitë terapeutike.
Duhet të llogaritet që ilaçet kanë efekte anësore që shkojnë nga format më  të thjeshta deri në ato vdekjeprurëse.

Problemi është që çdo ditë në një person që nuk kurohet me ilaçe formohen rreth 10 miliard virione të rinj, një numër që kërkon shpejtësi në kërkime për çdo jetë. 

Ilaçet që janë dhe kalojnë në rezistencë

Në disa raste shpresohet që me kalimin e kohës një rezistencë e dytë të kthejë ndjeshmërinë për ilaçin e parë siç është parë në disa raste të AZT si pasojë e një rezistence të treguar nga virusi kundër një bllokuesi 3TC dhe kthehen të ndjeshëm kundër AZT. Rezistenca kundër ilaçeve nuk është gjë e re në fakt nëse mendojmë që këto dalin edhe në rastet e antibiotikëve.

Nga terapia kundër tuberkulozit për shembull, është parë se kombinimi i disa lloj ilaçeve mund të çojë në një rezultat të kënaqshëm. Këtë gjë janë munduar të bëjnë dhe me HIV-in, por në këtë rast virusi ka arritur të formojë një rezistencë dhe në këtë rast kundër më shumë se një molekulë.

Një molekulë e re që pritet të japë rezultate kundër formave rezistente është TMC-125, një strukturë që sulmon sërish transkpriptazin invers. Kjo strukturë është e aftë t’i përshtatet dhe në ato zona të lidhjeve të enzimave rezistente në TI. Provat e deri tanishme kanë treguar një ulje të sasisë së virioneve në pacientet e trajtuar dhe prandaj pritet një aprovim i shpejtë i tij në të ardhmen.

Një tentativë tjetër që po mundohen të bëjnë shkencëtarët është ndërtimi i gjenomës virale në qelizë, por që këto eksperimente sot për sot bëhen vetëm në laboratorë dhe do të duhet akoma kohë që të kuptohen se si mund të arrihet.