Ndërsa temperaturat bien dhe filmat horror shfaqen gjithandej, do ta ndieni më shpesh atë ndjesinë e njohur kur të bëhet mishi kokërr. Por pse i krijon trupi ynë ato?
Për shumë kafshë, bërja e mishit kokërr është thelbësore: ajo i ndihmon gjitarët me gëzof të trashë të qëndrojnë ngrohtë duke bllokuar ajrin ose i bën të duken më të mëdhenj kur përballen me rivalët.
Te njerëzit, ato mund t’i shkaktojë një gamë e gjerë emocionesh. Ky proces ndodh përmes ndërveprimit të disa llojeve qelizash në lëkurën tonë.
Në gjuhën shkencore, bërja e mishit kokërr quhet piloereksion. Ajo ndodh kur qelizat muskulore të quajtura muskujt arrector pili (APM) tkurren pasi marrin sinjale nga qelizat nervore përreth.
Këta muskuj lidhen me folikulat e qimeve në lëkurë. Kur tkurren, ata tërheqin folikulat, duke bërë që qimet të ngrihen dhe të krijohen gungat e vogla në sipërfaqen e lëkurës.
Qelizat nervore që nxisin bërjen e mishit kokërr janë pjesë e sistemit nervor autonom, i cili kontrollon reagimet “lufto ose ik”.
Këto nerva lëshojnë përçues kimikë si epinefrina (adrenalina), që ndryshon funksionet trupore në përgjigje të mjedisit. Kur përballemi me rrezik, këto sinjale ndryshojnë qarkullimin e gjakut dhe oksigjenit. Kur temperaturat rriten, qelizat nervore sinjalizojnë që të djersitemi për t’u ftohur.
“Ne na bëhet mishi kokërr gjatë gjithë kohës,” thotë Jonathon McPhetres, studiues i pavarur. “Thjesht nuk jemi shumë të mirë në të vëzhguar trupin tonë dhe shpesh nuk i vëmë re kur ndodhin.”
Filmat horror apo historitë frikshme aktivizojnë sistemin tonë nervor autonom dhe nxisin lirimin e adrenalinës. Për trurin, të të ndjekë një kërcënim i vërtetë dhe të shohësh një vrasës në ekran nuk është shumë ndryshe.
Bërja e mishit kokërr ndodh gjithashtu gjatë përvojave më pak kërcënuese, si kur dëgjojmë muzikë të bukur ose kemi ndjesinë e dezha vu-së, megjithëse këto reagime janë më pak të kuptuara.
Qoftë si reagim ndaj ndryshimeve të temperaturës apo emocioneve, bërja e mishit kokërr në lëkurë është e njëjtë. Lëkura jonë është një organ dinamik që vazhdimisht lëviz, shtrihet dhe ndryshon për të rregulluar temperaturën e trupit.
Shkencëtarët shpesh e ngatërrojnë bërjen e mishit kokërr me reagimet emocionale subjektive të quajtura drithërima, ato valë pickuese kënaqësie që ndiejmë nga muzika e fuqishme. Por matjet tregojnë se rreth gjysmën e rasteve kur njerëzit raportojnë se ndiejnë “drithërima”, në fakt nuk ndodh bërja e mishit kokërr.
Pavarësisht nëse ju shfaqen gjatë një kori të fuqishëm muzikor, një ere të akullt apo një filmi horror, bërja e mishit kokërr është mënyra e trurit për t’ju sinjalizuar se diçka domethënëse po ndodh.
Sistemi ynë nervor autonom na ka ndihmuar të mbijetojmë përballë grabitqarëve parahistorikë dhe vazhdon të na mbrojë edhe sot.
