BE-ja padit Poloninë pas goditjes mbi ligjin e ndikimit të Kremlinit

Komisioni Evropian njoftoi të mërkurën se po padit Poloninë për një ligj që krijon një organ të posaçëm për të hetuar ndikimin rus në politikën polake, për të cilin kritikët thonë se shkel kushtetutën polake dhe mund të përdoret për të frikësuar kundërshtarët politikë.

Ekzekutivi i BE-së “ka rënë dakord të fillojë një procedurë shkeljeje duke dërguar një letër njoftimi zyrtar në lidhje me ligjin e ri mbi komitetin shtetëror për shqyrtimin e ndikimit rus” në Varshavë, tha në një konferencë shtypi nënkryetari i Komisionit Valdis Dombrovskis. Zëdhënësja e Komisionit Dana Spinant tha se më shumë detaje do të njoftohen gjatë një konference të rregullt për shtyp të enjten.

Ministri i Evropës i Polonisë Szymon Szynkowski vel Sęk  tha se Varshava ishte e sigurt. “Ne do të kalojmë me qetësi argumentet ligjore dhe faktike në këtë rast pasi të shqyrtojmë shqetësimet [e Komisionit].”

Është i fundit në një seri mosmarrëveshjesh midis Brukselit dhe Varshavës mbi shkeljet e përsëritura nga autoritetet polake të standardeve të sundimit të ligjit të BE-së.

Legjislacioni i komisionit të Kremlinit u miratua nga parlamenti polak në fund të majit.

Komisioni prej nëntë anëtarësh do të emërohej nga parlamenti, ku PiS ka një shumicë të ngushtë; Partitë opozitare thanë se do të bojkotojnë procedurën. Ai gjithashtu do të ketë akses në të gjitha departamentet dhe dokumentet qeveritare në punën e tij.

Nëse i gjen njerëzit fajtorë për veprim nën ndikimin e Kremlinit, mund të vendosë një sërë dënimesh – duke përfshirë ndalimin e tyre nga postet publike për një dekadë. Kjo shkaktoi kritika nga opozita polake, e cila argumentoi se mund të përdoret për të hequr liderin e saj, Donald Tusk, nga politika.

Mbështetësit e qeverisë thonë se komisioni është i nevojshëm për të shqyrtuar çështje si marrëveshjet e gazit rus të nënshkruara nga Varshava në kohën kur Tusk ishte kryeministër. Megjithatë, kjo marrëveshje u nënshkrua përpara aneksimit të paligjshëm të Krimesë nga Rusia në vitin 2014, dhe Polonia nën qeverinë aktuale të partisë Ligj dhe Drejtësi (PiS) vazhdoi të blejë energji ruse deri këtë vit.

Vendi po përgatitet për atë që pritet të jetë një zgjedhje e ngushtë këtë vjeshtë, ndërsa PiS përpiqet për një mandat të tretë të paprecedentë në detyrë. Sipas  sondazhit të POLITICO-s , PiS është partia më e madhe, por kur kombinohet, opozita e bashkuar është përpara.

Ligji i komisionit ka galvanizuar kundërshtarët e qeverisë; rreth gjysmë milioni njerëz dolën në rrugët e Varshavës të dielën për të protestuar kundër PiS.

Ekspertët ligjorë thanë se komisioni shkel kushtetutën duke minuar të drejtën për një gjykim të drejtë dhe duke krijuar një organ me kompetenca gjyqësore që është jashtë sistemit gjyqësor.

Presidenti Andrzej Duda nënshkroi projektligjin në ligj javën e kaluar, por mori hapin shumë të zakonshëm për ta dërguar gjithashtu për t’u shqyrtuar nga Gjykata Kushtetuese, një gjykatë e lartë përgjegjëse për të kontrolluar nëse ligjet janë në përputhje me kushtetutën.

Ligji krijoi një goditje masive. Komisioni Evropian shprehu shqetësim, ashtu si edhe anëtarët e Parlamentit Evropian. Edhe më shqetësuese për Varshavën, Shtetet e Bashkuara – aleati vendimtar i vendit në NATO – u bashkuan në kor.

“Qeveria e SHBA është e shqetësuar nga miratimi i legjislacionit të ri nga qeveria polake që mund të keqpërdoret për të ndërhyrë në zgjedhjet e lira dhe të ndershme të Polonisë,” tha Departamenti i Shtetit i SHBA.

Duda u përpoq të tërhiqej të premten e kaluar, duke njoftuar se do të parashtronte amendamente për të hequr sanksionet ndaj njerëzve që rezulton se kanë vepruar nën ndikimin e Rusisë dhe se komisioni në vend të kësaj do të ishte në gjendje të jepte vetëm një opinion negativ në lidhje me aftësinë e një personi për poste publike; ai gjithashtu nuk do të përfshijë deputetë si anëtarë të tij.

Megjithatë, ligji i nënshkruar nga Duda është aktualisht në fuqi dhe amendamentet nuk janë votuar nga parlamenti. Dhe edhe me këto ndryshime, kritikët e ligjit thonë se ai ende nuk është në përputhje me kushtetutën dhe do të stigmatizojë ende politikanët e opozitës.

BE-ja vendosi të veprojë – duke i shtuar listës së gjatë të mosmarrëveshjeve midis Varshavës dhe Brukselit.

Në një procedurë tjetër, Gjykata e Drejtësisë së Bashkimit Evropian (GJED) vendosi të hënën se qeveria polake kishte shkelur ligjin e BE-së duke miratuar reforma gjithëpërfshirëse gjyqësore që kërcënonin pavarësinë e gjyqtarëve.