As dy vjet më parë, në një nëntor jashtëzakonisht të ngrohtë në Torino, profesor Romano Prodi mbajti një leksion në Collegio Carlo Alberto para dhjetëra studentëve dhe tha diçka që jo të gjithë e kuptonin.

Ai ftoi Francën të vinte arsenalin e saj evropian në shërbim të Evropës.

“Ne po nënvlerësojmë, shpjegoi profesori, një pasojë shumë të rëndë të luftës në Ukrainë: riarmatimin e Gjermanisë. Unë nuk kam frikë nga gjermanët dhe kam respektin më të madh për ta, le të jemi të qartë. Por nëse ata ndajnë 100 miliardë euro dhe shpenzimet e tyre ushtarake dyfishojnë ato të Francës, pasojat politike janë të pashmangshme.

I takon Francës të vendosë të vihet në shërbim të Evropës. Ajo ka fuqi bërthamore dhe të drejtën e vetos në OKB: duhet t’i ofrojë ato Bashkimit Evropian. Më pas, krahas intuitës së tij të jashtëzakonshme, ai bëri një parashikim të gabuar.

“Franca nuk do ta bëjë këtë, sepse të gjitha ish-perandorive u pëlqen të ecin duke parë në pasqyrën e pasme: kjo është arsyeja pse Parisi e ka ndaluar tashmë lindjen e ushtrisë së përbashkët në vitin 1954 dhe më pas Kushtetutën në vitin 2005”.

Dhe këtu, në mënyrë tronditëse, ai bëri një gabim: sikur Macron, mbrëmë, ta kishte marrë fjalë për fjalë atë intuitë.

Pas fjalimit të presidentit francez, ka filluar të kuptohet nga shumë, për fat të keq jo nga të gjithë, veçanërisht në qendrën e majtë italiane, se parandalimi bërthamor i Francës dhe Britanisë së Madhe, me bashkëpunimin aktiv të Gjermanisë së Merz, është e vetmja mënyrë që mund të ruajë sigurinë, lirinë, prosperitetin evropian, përballë Rusisë kriminale, përballë Shteteve të Bashkuara.

Në fjalimin e tij drejtuar kombit të mërkurën, Macron në mënyrë efektive bëri pikërisht atë që Prodi kishte shpresuar: ai njoftoi se do të nisë një “debat për mbrojtjen e aleatëve në kontinentin evropian” përmes parandalimit bërthamor francez.

Rusia, argumentoi Macron, “është bërë një kërcënim për Francën dhe Evropën për shumë vite në vijim pasi tashmë e ka transformuar konfliktin ukrainas në një konflikt global”, “shkel kufijtë për të vrarë kundërshtarët, manipulon zgjedhjet në Rumani dhe Moldavi dhe organizon sulme digjitale ndaj spitaleve për të bllokuar punën e tyre dhe ky agresion duket se nuk njeh kufij”.

“Kush mund të besojë në këtë kontekst se Rusia e sotme do të ndalet në Ukrainë?”. Në këtë kontekst, Shtetet e Bashkuara “po mbështesin gjithnjë e më pak Ukrainën dhe lënë dyshime se çfarë do të ndodhë më pas”.

Prandaj propozimi i Macron: kthimi i parandalimit bërthamor, por me një perspektivë evropiane, jo Atlantike. Nuk mund të mbështeteni më në Amerikë.

Por për çfarë po flasim saktësisht kur thirremi në fjalën “parandalim” dhe kur nuk është një institut kërkimor luftarak që e bën këtë, por demokracia franceze?

Para së gjithash, duhet kuptuar konteksti: Macron në fakt i është përgjigjur kërkesës që erdhi shprehimisht nga kancelari i ardhshëm gjerman Friedrich Merz, i cili më 20 shkurt kishte komunikuar dëshirën e tij për të nisur “negociatat me Britaninë e Madhe dhe Francën për mundësinë e përdorimit të përbashkët bërthamor ose, të paktën, për zbatimin e sigurisë bërthamore”.

Macron kishte dërguar sugjerime në këtë drejtim për muaj të tërë, por Scholz nuk ishte dukur kurrë i gatshëm të fliste për këtë.

Çfarë pengese mund të përdorë Evropa?

Nga pikëpamja bërthamore, BE-ja dhe Britania e Madhe tashmë posedojnë një numër kokash bërthamore të mjaftueshme për të djegur çdo armik që kishte idenë fatkeqe për të sulmuar kryeqytetet evropiane, ose për të shkelur kufijtë e çdo vendi të unionit.

Parisi ka rreth 300 koka bërthamore, Londra ka të paktën 260.

Sa i përket Berlinit, kancelari i ardhshëm Friedrich Merz, në ditët e fundit të fushatës zgjedhore, tha pak a shumë qartë se Gjermania duhet të negociojë me Francën dhe Britaninë e Madhe dhe të përdorë armët e saj bërthamore për të mbrojtur territorin ukrainas në kontekstin e një ndryshimi në retorikën amerikane.

“Ne duhet të përgatitemi për faktin se Donald Trump nuk do të respektojë më plotësisht detyrimet e ndihmës sipas traktatit të NATO-s”, tha Merz për televizionin ZDF.

Gjermania mban armë bërthamore amerikane dhe nuk ka armë bërthamore të sajat, por në rast lufte do të lindte çështja që me traktatet e NATO-s të pandryshuara, zyrtarisht bombarduesit Luftwaffe mund të përdorin (afërsisht 160) kokat bërthamore amerikane të mbajtura në Gjermani.

Secila prej këtyre kokave është shumë më e fuqishme se bomba e Hiroshimës, për shembull.

Në nëntor 2023, pikërisht kur Prodi po jepte leksionin që cituam në Torino, Parisi testoi me sukses raketën balistike ndërkontinentale M51, siç njoftoi Ministri i Mbrojtjes, Sébastien Lecornu: versioni i ri i raketës mund të udhëtojë 10 mijë kilometra dhe është një mijë herë më i fuqishëm se bomba e hedhur në Hiroshima.

Ai është i aftë të mbajë 10 koka bërthamore, secila e drejtuar në një objektiv të ndryshëm. Çdo lëshim do të ishte afërsisht i barabartë me shkatërrimin atomik të një vendi të përmasave të mesme.

Rusia ka shumë më tepër koka bërthamore (5 mijë e 580 sipas Federatës së Shkencëtarëve Amerikanë), por nga këto vetëm 1 mijë e 710 janë në të vërtetë të përdorshme (të dislokuara).

Por premisa e këtij artikulli është: le të harrojmë Shtetet e Bashkuara të Trump dhe të pretendojmë se ato nuk ekzistojnë, për Evropën. Le të pretendojmë se Shtetet e Bashkuara tashmë kanë ndryshuar sistemin e tyre të aleancës.

Fjalimi i Macron nënkupton gjithashtu një zgjerim të shpejtë të forcës parandaluese bërthamore, e cila në një vit mund të rritet deri në 100 raketa të reja, duke kaluar 10 miliardë euro në një vit.

Plani Von der Leyen flet përgjithësisht për 800 miliardë për armë, por padyshim që paralajmërimet për armët e mundshme bërthamore do të duhet të gjenden më pas nga udhëheqësit.

Nga pikëpamja e PBB-së agregate, BE-së padyshim nuk i mungojnë burimet ekonomike krejtësisht të krahasueshme me ato të amerikanëve (për të mos përmendur krahasimin me PBB-në shumë të kufizuar të Rusisë).

Nëse amerikanët, tani krejtësisht jo të besueshëm, mund të çaktivizojnë sipas dëshirës armët që shesin, është e pashmangshme që një urdhër tjetër për blerjen e armëve evropiane të përfundojë së shpejti.

Në këtë mënyrë Trump do të shkatërrojë ekonominë amerikane edhe para Ukrainës.

Sipas disa ekspertëve, transferimi i armëve bërthamore nga një vend në tjetrin do të përbënte vërtet shkelje të Traktatit për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore (NPT), shpjegon Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare (CSIS).

Por mbani mend se si Vladimir Putin e ka shkelur në mënyrë të përsëritur atë, fjalë për fjalë pa u kujdesur, duke lëvizur armë bërthamore në Bjellorusi dhe duke marrë raketa balistike nga Koreja e Veriut.

Me pak fjalë, një traktat që në një luftë të shpallur si kjo që jemi tani, nuk mund të shkelet nga armiqtë tanë dhe të respektohet vetëm nga ne.

“La Stampa”