Shkencëtarët e NASA-s po planifikojnë ndërtimin e një teleskopi radio gjigant në një krater me diametër rreth 1.3 kilometra, në anën e errët të Hënës.

Projekti, i njohur si Lunar Crater Radio Telescope (LCRT), pritet të ndërtohet në vitet 2030, nëse miratohet, me një kosto që tejkalon 2 miliardë dollarë.

Sipas LiveScience, qëllimi kryesor i këtij teleskopi është të ndihmojë në zbërthimin e disa prej mistereve më të mëdha të universit.

Por shkencëtarët janë gjithashtu të shqetësuar për rritjen e ndjeshme të rrezatimit elektromagnetik të padukshëm që rrjedh nga konstelacionet private të satelitëve, si Starlink i kompanisë SpaceX, të cilat po bëhen gjithnjë e më të shumta dhe po pengojnë vëzhgimet radioastronomike nga Toka.

Teleskopi do të ndërtohet tërësisht nga robotë dhe do të përbëhet nga një rrjetë e madhe kabllosh të varura brenda një krateri hënor, në mënyrë të ngjashme me teleskopët Arecibo në Porto Riko dhe FAST në Kinë, të cilët janë ndërtuar brenda formacioneve natyrore.

Vendndodhja në anën e errët të Hënës do të sigurojë mbrojtje të plotë nga sinjalet e Tokës, rrezatimi diellor dhe atmosfera, duke ofruar kushte ideale për vëzhgime të pastra të universit.

Pse është ky projekt kaq i rëndësishëm?

Numri i satelitëve që qarkullojnë rreth Tokës po rritet me shpejtësi, dhe kjo ka nisur të shkaktojë pasoja të dukshme: më shumë mbeturina hapësinore, ndotje vizuale e qiellit gjatë natës dhe çlirimi i metaleve në atmosferën e sipërme gjatë rihyrjes së satelitëve.

Por një rrezik më pak i dukshëm është rrjedhja e rrezatimit elektromagnetik nga këta satelitë, e cila po pengon ndjeshëm radioteleskopët tokësorë në kërkimet e tyre.

Radioastronomët paralajmërojnë se, nëse numri i satelitëve arrin nivele maksimale, mund të shkojmë drejt një pike kthese ku radioastronomia do të bëhet jashtëzakonisht e vështirë, madje e pamundur në disa gjatësi vale.

Ndërtimi i LCRT në Hënë do të mundësonte vazhdimin e këtyre kërkimeve në një mjedis të mbrojtur, megjithëse kapaciteti i tij nuk do të mjaftonte për të zëvendësuar tërësisht observatorët tokësorë.

Kjo është edhe arsyeja pse disa studiues po shqyrtojnë alternativa të tjera, përfshirë ndërtimin e një rrjeti satelitësh që do të rrotullohen rreth Hënës dhe që mund të shërbejnë si një zgjidhje plotësuese ndaj LCRT.

Në një kohë kur qielli po bëhet gjithnjë e më i mbushur me teknologji njerëzore, ky projekt përfaqëson një përpjekje për të ruajtur një nga dritaret e fundit të pastra drejt universit të thellë.