Ndërsa komplimentet shpesh treten shpejt, kritikat kanë tendencë të nguliten në mendje dhe të na shoqërojnë gjatë. Kjo nuk është rastësi. Psikologjia e shpjegon me atë që quhet paragjykimi i negativitetit – një mekanizëm i rrënjosur thellë në trurin tonë.

Ky paragjykim ka origjinë evolucionare. Paraardhësit tanë mbijetonin duke qenë tepër të vëmendshëm ndaj rrezikut. Një zhurmë në shkurre apo një sinjal kërcënues duhej mbajtur mend, sepse neglizhenca mund të kushtonte jetën. Truri u mësua të prioritizojë informacionin negativ, sepse ai kishte vlerë mbijetese.

Edhe sot, i njëjti mekanizëm funksionon. Kritika perceptohet nga truri si një kërcënim dhe për këtë arsye i jepet më shumë peshë sesa një vlerësim pozitiv. Një koment negativ i vetëm mund të errësojë dhjetëra komplimente, të prishë një prezantim pune apo të dëmtojë një marrëdhënie që dukej e qëndrueshme.

Studimet tregojnë se informacioni negativ aktivizon më shumë zonat e trurit që lidhen me vëmendjen, kujtesën dhe emocionet. Ai mësohet dhe ruhet më lehtë. Kjo shpjegon pse kujtojmë ende fyerje ose kritika të vjetra, edhe kur do të donim t’i harronim. Jo çdo kritikë ka të njëjtin efekt: një fyerje përçmuese dëmton shumë më tepër sesa një kritikë konstruktive që synon përmirësimin.

Lajmi i mirë është se ky paragjykim nuk është i pandryshueshëm. Me kalimin e moshës, njerëzit priren të përqendrohen më shumë te përvoja pozitive, një fenomen i njohur si paragjykimi pozitiv. Përveç kësaj, mënyra se si reagojmë ndaj kritikës mund të menaxhohet.

Disa hapa praktikë ndihmojnë:

  • Vini në dyshim mendimet negative automatike.
  • Ushtroni vetëdhembshuri dhe mos flisni me veten si gjykatës.
  • Bëni një bilanc: për çdo kritikë, identifikoni një cilësi ose arritje tuajën.
  • Rrethohuni me njerëz dhe aktivitete që ju japin energji pozitive.
  • Dalloni kritikën konstruktive nga ajo shkatërruese.
  • Praktikoni vetëdijen dhe përqendrimin në momentin e tanishëm.

Ekspertët theksojnë se për të neutralizuar një koment negativ, duhen rreth pesë ose gjashtë komente pozitive. Nuk është e lehtë, por është e mundur. Në fund të fundit, truri ynë nuk po na sabotonte – po përpiqej të na mbronte. Sfida jonë sot është ta mësojmë të mos e teprojë.