Nga Aleksandër Cangonja

Në kuadër 25 vjetorit të pavarsisë së Shqipërisë mbreti Zog ngriti një komision të posaçëm i cili do quhej Komisioni për Kremtimin e 25-vjetorit të Vet-qeverimit. Ky komision do ndahej në të gjitha prefekturat e mbretërisë së Shqipërisë për të mbledhur të dhëna dhe fakte rreth patriotëve të cilët kontribuan në pavarsinë e Shqipërisë.

Në prefekturën e Durrësit kryetar i komisionit Prefektural do zgjidhej zv.Prefekti i Durrësit Kapiten i pare Mahmut Golemi i përbërë me anëtarë të tjerë të këtij komisioni si Kristaq Zaguridha, Shefqet Çelkupa, Hysen Çela, Harrilla Bakalli etj ky komision përfshinte dhe qytetin e Kavajës. Për qytetin e Shijakut komisionin e kryesonte kryetari i komunës Kurt Shqyti me anëtarë Mexhid Begteshi, Ymer Deliallisi, Abaz Deliallisi dhe Bajram Metalla. Ndërsa komisionin e Krujës e drejtonte nënprefekti Ramazan Minzalli me anëtar Hysen Kalaja.

Letra e mëposhtme është shkruar nga Ymer Deliallisi drejtuar Komisionit të 25 vjetorit të vetqeverimit Shqiptar Tiranë, duke bërë një tablo historike të shkurtër të gjithë aktivitetit të tij patriotik, nga periudha e para pavarsisë deri në kongresin e Lushnjës. Ai ishte nënshkrues i aktit të pavarsisë në Vlorë duke përfaqësuar kështu zonën e Shijakut dhe duke mbajtur më pas një sërë detyrash shtetërore si kryetar bashkie në Shijak apo nënprefekt në Peqin dhe Lushnjë dhe pjesmarrës në kongresin e Zall-Herrit më 21 Nëntor 1943 bashkë me Abaz Kupin, Ndoc Çobën, Rauf Ficon, Gaqo Goga, Xhemal Naibi, Osman Myderrizi etj duke formuar kështu organizatën politike Lëvizja e Legalitetit, vdes në vitin 1944.

Komisionit të 25. Vjetori të vetqeverimit Shqiptar

Tiranë

Me rastin e lumnueshëm të Vet-qeverimit të 25 Vjetorit, e ndiejë për detyrë të çfaq edhe un, ata të pakta sherbime patriotike qi pata fatin të kryej për realizimin e Independenës Shqiptare. Qysh prej vitit 1908 morra pjesë aktice për përkrahjen edhe përhapjen e idesë Kombtare. Ky fakt vertetohet sepse në at kohe shtypija e jonë kje bamë fole patriotësh ndiekun prej rregjimit Tyrkë.

Si kunder dishmon dhe libri botue prej Z.H. Ibrahim Dalliut me 1930. “Patriotizma në Tiranë” at kohë kurë zjarri për lirinë Kombtare I dha flake kryengritjes të vitit 1912 e cilla munt të thuhet se ishte kryengritja e parë Shqiptare qi kërkonte lirin e vendit; kah mezi i Qershorit të ktij viti formova bashkë vllanë time Masarin Çeta si pjes marrse në deklrarimin e luftës Kombtare. Shkuëm në Sara-salltik të Krujës, ku u poqëm me çetat e Abdi Toptanit, tue formue pjesën mo të gjallë të kryengritjes.

Në vitin 1912 kur plaku I Vlonës dulë në Durrës, e do të nisesh për në Vlonë, me shpall Independencën Shqiptare, morra, pjesë bashkë me kushrinin tim Xhemal Deliallisin si delegate I Nen-prefekturës së Shijakut.

Sot, rujë edhe, kujtimin e shtrejtë të asaj tube Historike At-dhetarësh, qi përçau fushën e Mezeqes, e cilla at ditë kje e transformume në nji knetë të gjanë nga shiu i dendur.

Kët faktë historic e dokumenton dhe libri “Shqipnia me 1927 e Z.T.Selenicës”

Kur mbrritëm në Vlonë, I drejtrova nji telegram paris së Shijakut ku i thonja qi të ngrijshin Flamurin Kombtarë, teksi i ktij telegrami ekziston edhe sot, në Dokumentat Historike të Lef Nosit botue në Qershorë të vitit 1924 në nr.4.

Me 1914 në kohën e Princ Vidit bana pjesë nga nji grushtë patriotësh qi u ndoqën nga rrebelët, dhe bashkë me pjestarët e familjes time luftumë kryengritjen drejtue kundra Qeverisë të asaj kohe deri sa Princi la Durrsin; në ket momentë, edhe un bashk me at grup Atdhetarësh nën kryesinë e Aqif Pash Elbasanit, shkuem në Italië, tuke lane në durët e rrebeleve Babën t’im Dalip Deliallisin i cili qe burgos e derguë në burgun e Elbasanit. Ktu, ky përfitoj nga aratija e shkojë e gjet strehë në Mat, në shtypinë e N.M.Tij Mbretit, e cilla asi kohe ishte çerdhe Patriotësh.

Mbasi qindruëm disa kohë në Italië kthyem në Shkodër e cilla asi kohe nuk ishte e okupume nga rrebelët.

Me gjith qi librat qi jan shkrue rreth Patriotizmës Shqiptare, nuk për mbajnë emnat e Patriotëve qi murrën pjesë active kundra ksaj Kryengritje, por lumtunishtë kët faktë Historik e vertetojnë ata patriotë qi kan fatin të jetojnë edhe sotë.

Me 25/Dhjetuër/1918 morra pjesë si delegate I Nen-prefekturës të Shijakut, në Kongresin Kombtarë të Durrsit; ky fakt historic dekumentohet dhe prej librit Shqipnija me 1927 e Z.T.Selenicës.

Vij e mbëll sherbimet e mija Patriotike, tue mos qitë në harresë dhe pritjen bujare, dhe përkrahjen e duhun, qi gjetën Kongresistat e Lushjes, prej shtypisë t’onë, me rastin e qindrimit të tyne në Shijak; faktë qi nuk mohohet prej kërkujtë.

Me nderime.

(Ymer Deliallisi)

Dokumenti i siguaruar nga Aqsh: F.170 (Komisioni i 25 Vjetorit të Vetqeverimit), D. 47